Nutri-Score co to jest i dlaczego ten system to ściema?

Coraz więcej osób zwraca uwagę na wybory żywieniowe i jakość żywności. Dlatego kwestia rzetelnego systemu znakowania żywności staje się szczególnie istotna. Nutri-Score miał pełnić funkcję prostego narzędzia, które umożliwia szybkie ocenianie wartości odżywczej produktów i wspiera bardziej świadome decyzje zakupowe.

System ten został wprowadzony (rzekomo) z myślą o uproszczeniu oceny wartości odżywczej produktów. Jednak jego działanie budzi liczne wątpliwości. Krytycy wskazują, że sposób klasyfikacji może prowadzić do błędnych wniosków na temat wartości żywieniowej danego produktu, a sama ocena Nutri-Score nie zawsze odzwierciedla kontekst dietetyczny czy stopień przetworzenia. Sprawdź, czym jest i co oznacza skala Nutri-Score, jakie cele deklaruje system oraz dlaczego jego interpretacja może okazać się niewystarczająca.

Co to jest Nutri-Score?

Udajmy, że skala Nutri-Score jest dobrą skalą i przyjrzyjmy się jej oficjalnym założeniom.

W ujęciu deklarowanym przez twórców Nutri-Score przedstawia się jako system znakowania żywności, którego zadaniem jest uporządkowane ocenianie wartości odżywczej produktów spożywczych. W swoim oficjalnym założeniu ma wspierać konsumenta w szybkim porównywaniu produktów tej samej kategorii, wskazując ogólną wartość odżywczą produktu na jednolitej, pięciostopniowej skali.

Algorytm systemu Nutri-Score został opracowany jako narzędzie mające promować zdrowsze wybory żywieniowe, wykorzystując litery i kolory do prezentacji wyniku Nutri-Score dla danego produktu. Taka forma ma ułatwiać orientację w podstawowych parametrach wartości żywieniowej, takich jak energia, tłuszcze nasycone, cukry czy sól, oraz podkreślać obecność korzystnych składników, np. błonnika lub orzechów.

W założeniu system ma wspierać bardziej świadome decyzje i ograniczać sięganie po produkty o wyższym stopniu przetworzenia.

Jak działa Nutri-Score?

Oznaczenie Nutri-Score wykorzystuje algorytm, który ocenia produkty spożywcze na podstawie ich wartości odżywczej określonej w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml. Algorytm bierze pod uwagę zarówno składniki niekorzystne (wartość energetyczna, cukry, tłuszcze nasycone, sól), jak i elementy uznawane za korzystne składniki, takie jak błonnik, białko, warzywa, owoce czy orzechy. Suma punktów ujemnych i dodatnich decyduje o wyniku Nutri-Score, który następnie przekształca się w literę od A do E w pięciokolorowej skali.

Jak odczytywać Nutri-Score? Skala obejmuje pięć poziomów:

• A (ciemnozielony) – produkty o korzystnym profilu odżywczym, uznawane za zdrowszy wybór w swojej kategorii.
• B (jasnozielony) – produkty o dobrej ocenie, choć z pewnymi ograniczeniami składu.
• C (żółty) – produkty o umiarkowanej wartości żywieniowej, zalecane do spożycia w kontrolowanych ilościach.
• D (pomarańczowy) – produkty o niższej jakości odżywczej.
• E (czerwony) – ocena nadawana produktom o najmniej korzystnym profilu żywieniowym.

System umożliwia szybkie porównanie produktów w obrębie tej samej kategorii, ułatwiając ocenę wartości żywieniowej produktu spożywczego. Jako narzędzie systemu znakowania żywności, Nutri-Score ma wspierać bardziej świadome wybory żywieniowe, choć jego algorytm i dokładność interpretacji pozostają przedmiotem dyskusji.

Kto stoi za Nutri-Score?

Nutri-Score powstał jako inicjatywa zespołu francuskich badaczy współpracujących z Ministerstwem Zdrowia Francji. System został przedstawiony jako narzędzie systemu znakowania żywności, które ma wspierać konsumentów w ocenianiu wartości odżywczej produktów i promować bardziej świadome wybory żywieniowe. Jego rozwój został oficjalnie poparty przez instytucje zdrowia publicznego oraz część rządów państw Unii Europejskiej, co miało podkreślać jego rolę w polityce żywieniowej i prewencji chorób dietozależnych.

Z czasem do promowania systemu Nutri-Score dołączyły również duże przedsiębiorstwa spożywcze, w tym globalne koncerny. Krytycy wskazują, że takie zaangażowanie może wpływać na sposób postrzegania systemu i na interpretację jego oceny w odniesieniu do produktów wysoko przetworzonych. W praktyce zdarzają się sytuacje, w których produkty o podwyższonej zawartości cukru, tłuszczów nasyconych czy soli otrzymują korzystną literę skali, podczas gdy produkty mniej przetworzone klasyfikowane są mniej korzystnie. Tego rodzaju rozbieżności są jednym z głównych źródeł dyskusji dotyczących realnej użyteczności oznaczenia Nutri-Score w wyborach żywieniowych konsumenta.

Na jakich produktach można znaleźć system Nutri-Score?

Oznaczenie nutri-score pojawia się przede wszystkim na produktach spożywczych pakowanych, czyli takich, dla których możliwe jest precyzyjne określenie składu i wartości odżywczej w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml. Najczęściej stosuje się je w kategoriach, w których porównywanie produktów jest dla konsumenta szczególnie istotne, takich jak: płatki śniadaniowe, napoje, produkty mleczne, przekąski, dania gotowe, pieczywo czy mrożonki.

System jest dobrowolny, dlatego jego obecność zależy od decyzji producenta lub sieci handlowej. W praktyce nutri-score częściej pojawia się w markach należących do dużych koncernów i w sklepach, które wdrożyły wewnętrzną politykę znakowania żywności. Produkty świeże, takie jak warzywa, owoce, mięso lub ryby sprzedawane luzem, nie są oznaczane nutri-score, ponieważ nie podlegają standardowej etykiecie z wartościami odżywczymi.

Dlaczego Nutri-Score budzi kontrowersje?

Istnieje wiele przykładów produktów, które, mimo że są wysoko przetworzone i zawierają znaczne ilości cukru, soli i tłuszczów nasyconych, otrzymują korzystne oceny Nutri-Score. Przykłady takie jak:

• Płatki śniadaniowe – niektóre popularne marki płatków śniadaniowych, które są bogate w cukry, mogą otrzymać ocenę B lub C, sugerując, że są zdrowsze niż inne opcje.
• Napoje słodzone – napoje zawierające sztuczne słodziki, mimo że mają niską wartość kaloryczną, mogą uzyskać wysokie oceny Nutri-Score, mimo że ich spożycie może nie być korzystne dla zdrowia w dłuższym okresie.

Kolejnym problemem Nutriscore jest jego jednolite podejście do oceny różnych grup żywności. System ten nie uwzględnia kontekstu, w jakim dany produkt jest spożywany. Na przykład:

• Oliwa z oliwek – mimo że jest bogata w zdrowe tłuszcze jednonienasycone, może otrzymać niższą ocenę Nutri-Score ze względu na wysoką kaloryczność, co nie odzwierciedla jej rzeczywistych korzyści zdrowotnych.
• Orzechy – naturalnie bogate w nasycone kwasy tłuszczowe i kalorie, często są oceniane nisko, mimo że dostarczają cennych składników odżywczych i mają korzystny wpływ na zdrowie serca.

Takie przypadki pokazują, że system nutri-score może prowadzić do uproszczonych interpretacji i wprowadzania konsumentów w błąd — produkty wysokoprzetworzone bywają oceniane lepiej niż żywność naturalna o pełnowartościowym składzie.

Jakie są alternatywne systemy oceny wartości odżywczej?

Z powodu kontrowersji związanych z Nutri-Score, istnieje zainteresowanie alternatywnymi systemami oceny wartości odżywczej. Oto kilka z nich:

• Traffic Light Labeling. System wykorzystujący kolorystykę sygnalizacji świetlnej do prezentacji zawartości tłuszczów, cukrów i soli. Zielony oznacza niski poziom, żółty – średni, a czerwony – wysoki. Rozwiązanie ma ułatwiać szybkie porównanie produktów pod względem najważniejszych składników odżywczych.
• Health Star Rating. Stosowany w Australii i Nowej Zelandii system przyznający produktom od 0,5 do 5 gwiazdek. Ocena opiera się na bilansie korzystnych i mniej korzystnych komponentów żywieniowych w przeliczeniu na standardową porcję.
• Nutrinform Battery. Model opracowany we Włoszech, przedstawiający energię, tłuszcze, cukry i sól w formie ikon przypominających baterię. Informacja dotyczy procentowego udziału danego składnika w referencyjnej dziennej wartości odżywczej, co pozwala ocenić jego miejsce w codziennym jadłospisie.

Jaki wpływ ma Nutri-Score na przemysł spożywczy?

Nutri-Score, jako system znakowania wartości odżywczej, wywarł znaczący wpływ na przemysł spożywczy. Wielu producentów żywności zareagowało pozytywnie na wprowadzenie Nutri-Score, widząc w nim narzędzie do poprawy wizerunku swoich produktów oraz sposób na przyciągnięcie świadomych zdrowotnie konsumentów. Producenci zdają sobie sprawę, że uzyskanie lepszej oceny Nutri-Score może zwiększyć konkurencyjność ich produktów na rynku, co skłoniło ich do podejmowania działań mających na celu dostosowanie się do wymogów systemu.

Zmiany w formulacjach produktów w celu uzyskania lepszych ocen

W odpowiedzi na Nutri-Score, wielu producentów żywności zaczęło modyfikować składy swoich produktów, aby uzyskać lepsze oceny. Oto niektóre ze zmian, które wprowadzają:

• Redukcja cukru – wiele firm obniża zawartość cukru w swoich produktach, aby poprawić ich ocenę Nutri-Score. Produkty takie jak napoje gazowane, jogurty i płatki śniadaniowe często zawierają teraz mniej cukru.
• Zmniejszenie ilości tłuszczów nasyconych – producenci starają się zastąpić tłuszcze nasycone zdrowszymi tłuszczami jednonienasyconymi lub wielonienasyconymi, co pozytywnie wpływa na ocenę Nutri-Score.
• Dodawanie błonnika – wzbogacenie produktów w błonnik, np. poprzez dodanie pełnoziarnistych składników, jest kolejnym sposobem na poprawę oceny.
• Zwiększenie zawartości owoców, warzyw i orzechów – dodanie większej ilości zdrowych składników do produktów spożywczych jest często stosowaną strategią.

Kontrowersje związane z manipulacją składem produktów

Chociaż wprowadzanie zmian w składzie produktów w celu uzyskania lepszych ocen Nutri-Score może wydawać się pozytywne, istnieją również kontrowersje związane z manipulacją składem produktów. Niektóre firmy mogą skupiać się na dostosowaniu składu swoich produktów wyłącznie pod kątem uzyskania lepszej oceny, zamiast rzeczywistego poprawienia ich wartości odżywczej. Przykłady takich działań obejmują:

• Zastępowanie cukru sztucznymi słodzikami – choć sztuczne słodziki zmniejszają kaloryczność i zawartość cukru, mogą mieć inne negatywne skutki zdrowotne, które nie są uwzględniane przez Nutri-Score.
• Dodawanie minimalnych ilości zdrowych składników – niektóre produkty mogą zawierać tylko śladowe ilości owoców, warzyw lub orzechów, wystarczające do poprawienia oceny Nutri-Score, ale niewystarczające do przyniesienia rzeczywistych korzyści zdrowotnych.
• Wykorzystywanie marketingu – firmy mogą wykorzystywać wysokie oceny Nutriscore jako narzędzie marketingowe, sugerując, że ich produkty są zdrowsze niż w rzeczywistości.

Wpływ Nutri-Score na przemysł spożywczy jest znaczący, skłaniając producentów do wprowadzania zmian w składach swoich produktów w celu uzyskania lepszych ocen. Choć takie działania mogą prowadzić do poprawy jakości żywności, istnieje również ryzyko manipulacji składem produktów, co może wprowadzać konsumentów w błąd. Ważne jest, aby konsumenci byli świadomi tych praktyk i dokonywali wyborów żywieniowych na podstawie pełnych informacji o składzie produktów, a nie tylko na podstawie ich oceny Nutri-Score.

Dlaczego Nutri-Score to ściema?

Nutri-Score, mimo że zaprojektowany jako narzędzie ułatwiające konsumentom podejmowanie zdrowszych decyzji żywieniowych, ma kilka istotnych wad, które budzą kontrowersje:

1. Uproszczenie oceny – system Nutriscore opiera się na algorytmie, który nie uwzględnia wszystkich aspektów wartości odżywczej produktów. Skupia się na kilku wybranych składnikach (kalorie, cukry, tłuszcze nasycone, sól, białko, błonnik), co może prowadzić do mylnych wniosków.
2. Faworyzowanie produktów przetworzonych – produkty przetworzone mogą być formułowane w taki sposób, aby uzyskać wysokie oceny Nutriscore, nawet jeśli nie są one optymalnym wyborem dla zdrowia. Na przykład, dodanie sztucznych słodzików w celu obniżenia kaloryczności lub cukru może poprawić ocenę, ale niekoniecznie zdrowotność produktu.
3. Niedocenianie naturalnych produktów – produkty naturalne, takie jak oliwa z oliwek czy orzechy, mogą otrzymywać niskie oceny z powodu ich naturalnie wysokiej kaloryczności lub zawartości tłuszczu, mimo że mają one korzystny wpływ na zdrowie.
4. Brak kontekstu spożycia – system Nutri-Score nie uwzględnia sytuacji, w jakiej dany produkt jest spożywany. Na przykład, produkt o wysokiej zawartości soli może być oceniany negatywnie, nawet jeśli spożywany jest w małych ilościach i stanowi część zbilansowanej diety.

Zatem, czy Nutri-Score ma sens? Mimo że został opracowany jako narzędzie do ułatwienia konsumentom wyboru zdrowszych produktów spożywczych, jego uproszczona natura i ograniczenia budzą kontrowersje. System ten może faworyzować produkty przetworzone i nie doceniać naturalnych, zdrowych produktów.

Dlatego warto być ostrożnym i nie polegać wyłącznie na Nutriscore. System ten, choć pomocny, nie zawsze dokładnie odzwierciedla wartość odżywczą produktów. Ważne jest, aby czytać etykiety, zrozumieć skład produktów i zwracać uwagę na ogólne zasady zdrowego odżywiania.

Badania na temat Nutri-Score

1. Naukowe podstawy systemu Nutri-Score.
Autorzy analizują, jak etykieta ocenia wartość odżywczą produktów i na ile jest zrozumiała oraz użyteczna dla konsumentów.

Źródło: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34311557/

2. Nutri-Score a żywność ultraprzetworzona.
Autorzy podkreślają, że etykieta może nie zawsze oddawać realną jakość takich produktów — niektóre z nich mogą otrzymywać dobrą ocenę mimo wysokiego stopnia przetworzenia, co może wprowadzać konsumentów w błąd.

Źródło: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33853223/

3. Wykorzystanie Nutri-Score w żywieniu dzieci.
Z analizy wynika, że etykieta może wspierać edukację żywieniową, ale dzieci często interpretują ją zbyt dosłownie — np. traktują ocenę jako „dobry” lub „zły” produkt — dlatego skuteczność zależy od dodatkowego wyjaśniania i kontekstu.

Źródło: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36399776/

4. Skuteczność Nutri-Score wśród polskich konsumentów.
Badanie pokazuje, że oznaczenie Nutri-Score rzadko wpływa na ocenę zdrowotności produktów, a w niektórych kategoriach może kierować uwagę w mniej korzystną stronę. Wskazuje to na ograniczoną użyteczność systemu w realnych wyborach zakupowych.

Źródło: https://www.nature.com/articles/s41598-025-14033-9

5. Jak konsumenci rozumieją Nutri-Score.
Analiza wykazała, że wiele osób interpretuje Nutri-Score zbyt uproszczonymi schematami — traktując A/B jako „zdrowe”, a D/E jako produkty „zakazane”. Taki sposób odbioru ogranicza praktyczną wartość etykiety i pokazuje potrzebę dodatkowej edukacji.

Źródło: https://link.springer.com/article/10.1007/s10389-025-02504-2

Zobacz także:

Mikroplastik w diecie pudełkowej – co warto wiedzieć

Kancerogenne dodatki do żywności – najbardziej niebezpieczne!

Zdrowe zamienniki cukru w diecie – czym zastąpić cukier?